De grond bij de voormalige boerderij De Groote Maat bij Cothen wordt ingezet als ruilmiddel. Al jaren probeert de provincie Utrecht de 50 hectare grond te verkopen, zonder succes. Nu wordt het geprobeerd met ‘ruilverkaveling’, het herverdelen van agrarische grond.
De provincie wil boeren in de directe omgeving de kans geven om de gronden te gebruiken voor duurzame kringlooplandbouw en daarnaast ruimte vrijmaken voor het aanleggen van nieuwe natuur. “Vanuit het Rijk liggen er komende jaren veel doelen die bereikt moeten worden en daarbij kunnen we deze grond goed gebruiken als ruilmiddel”, zegt gedeputeerde Mirjam Sterk.
Stil, weids en saai
Al jaren ligt de De Groote Maat er verlaten bij. Het woonhuis wordt anti-kraak bewoond door een jong gezin, in de stallen staan reusachtige landbouwmachines geparkeerd en af en toe komt een wandelaar langs die een route loopt langs het naastgelegen landgoed Sterkenburg. Voor de rest is het er vooral stil, weids en ook een beetje saai.
Hoe zat het ook alweer?
We moeten even terug in de tijd, want de kwestie rondom De Groote Maat speelt al heel lang. Het landbouwgebied hoort al vanaf de 18e eeuw bij Landgoed Rhijnestein in Cothen en sinds de 14e eeuw staat er al een boerderij. De laatste decennia was De Groote Maat het boerenbedrijf van de familie Van Rijn-Spruit, maar zijn verkochten de zaak in 2006. De voormalige boerin Tiny woont nog steeds in een bungalow in de buurt van haar oude boerenbedrijf.
Na het overlijden van haar man zijn de panden en de grond verkocht aan een projectontwikkelaar die plannen had voor een luxe 18-baans golfresort. Maar de gemeente Wijk bij Duurstede zag dat absoluut niet zitten. De provincie besloot De Groote Maat in 2009 te kopen om de plannen voor de golfbaan tegen te kunnen houden. Het plan was om het gebied weer te verkopen aan een nieuwe boer. De vraagprijs lag destijds tussen de 3,5 en 4 miljoen euro. Er waren geïnteresseerden, maar de onderhandelingen met agrariërs liepen keer op keer stuk op de hoge kosten of op de beperkende regelgeving in het gebied.
Nog ingewikkelder
En het werd nog ingewikkelder voor de provincie. Want ook het zogenaamde Didam-arrest gooide roet in het eten. Na een uitspraak van de Hoge Raad bleek dat het één op één verkopen van vastgoed door een gemeente of provincie niet meer mag als er meerdere potentiële belangstellenden zijn. Er moet in dat geval een biedingssysteem komen, zodat alle geïnteresseerden mee kunnen doen aan de verkoopprocedure.
Ruilverkaveling, ook wel kavelruil genoemd, is een proces waarin eigenaren en gebruikers van de bodem in een agrarisch gebied hun kavels en opstallen met elkaar ruilen. De gedachte daarachter is dat allen daarvan beter worden, onder andere doordat de percelen worden vergroot, de rijafstanden voor de boeren worden verkleind en de onderhoudskosten van bijvoorbeeld sloten en perceelafscheidingen goedkoper kunnen worden. Maar in de praktijk zal dit nog een flinke puzzel zijn. Gedeputeerde Mirjam Sterk vergelijkt het zelf graag met een bordspel zoals Carcasonne of Catan. “Daarbij moet je ook grond met elkaar ruilen en dat gaan we nu in het echt ook doen. Boeren kunnen aangeven waar zij belang bij hebben, maar ook andere partijen, zoals het waterschap. En zo probeer je zo dicht mogelijk bij ieders wensen te komen. En dat is eigenlijk het spel wat de komende tijd gespeeld gaat worden.”
Daarom besloot de provincie een nieuwe biedingsprocedure op te zetten, zodat meerdere partijen aan de verkoop konden deelnemen. Wel werden daaraan een aantal eisen voor de nieuwe eigenaar gekoppeld die in lijn waren met onder andere de maatschappelijke doelen van de provincie, zoals een duurzame bedrijfsvoering. Juridisch liep dat tegen allerlei moeilijkheden aan. Volgens de provincie bleek ‘het koppelen van doelen aan de verkoop van grond en opstallen een erg ingewikkelde constructie en bracht het de nodige risico’s met zich mee op het gebied van aanbesteding, gelijkberechtiging en ongeoorloofde staatssteun.’ Daarom is uiteindelijk afgelopen maand besloten om ook deze procedure niet voort te zetten.
Geen schoonheidsprijs
“Het verdient niet de schoonheidsprijs”, zegt Mirjam Sterk. “Er zijn destijds inschattingsfouten gemaakt. Dit was dan ook één van de eerste dingen die ik bij mijn aantreden (sinds 19 januari 2022) wilde oppakken. We hebben gekeken hoe we dit gebied nu wél kunnen inzetten. En zeker met de actuele ontwikkelingen rondom boeren en stikstof die nu spelen is het gelukt om De Groote Maat daarin weer een toekomstige rol te geven.” Dat het gebied nu wordt ingezet om te ruilen tegen andere stukken grond, geeft eindelijk duidelijkheid na vele jaren van onzekerheid en dat is fijn, volgens Sterk. “Er is teleurstelling bij de partijen die interesse hadden getoond in het gebied en er plannen voor hebben ontwikkeld, maar ook opluchting en begrip. We kunnen nu verder.”
Stukje bij stukje
In de hele provincie moet meer nieuwe natuur komen om het Nederlandse Natuur Netwerk (NNN) te versterken. Daarom is de provincie al jaren bezig om landbouwgrond te transformeren naar natuur. Een deel van De Groote Maat is op die manier al natuurgebied geworden en verkocht aan het naastgelegen Landgoed Sandenburg. Ook moeten er vanwege de versterking van de Lekdijk tussen Wijk bij Duurstede en Amerongen mogelijk boeren gecompenseerd worden met grond zoals die bij De Groote Maat. “Bij al deze projecten willen we grond verkrijgen voor de nieuwe ontwikkelingen. Met het verkavelen van De Groote Maat hebben we nu ook grond om aan te bieden aan bijvoorbeeld agrariërs voor het extensiveren van hun bedrijf. En zo willen we het hele gebied stukje bij beetje gaan herinrichten.”
Asbest
Dat de verschillende verouderde panden op de gronden van De Groote Maat vol zitten met asbest maakt het niet makkelijker. Volgens de provincie zaten al die waardeverminderende factoren ook al in de vraagprijs verwerkt, maar toch lukte het niet om een koper te vinden. “We moeten nu gaan kijken hoe de verschillende stukken grond na de ruil ingevuld gaan worden en welke rol de huidige gebouwen daarin nog kunnen spelen.”
Er zal dus nog veel gesproken moeten worden over de specifieke invulling van De Groote Maat in haar vernieuwde vorm. Bij ruilverkaveling gaat het niet om een vorm van pacht, maar verandert ook het eigenaarschap van de grond of vastgoed. “Als dat allemaal wat meer vorm krijgt gaan we kijken hoe we het asbestprobleem oplossen want daarin hebben we als provincie ook een verantwoordelijkheid.”
Geen golfbaan
Mevrouw Tiny van Rijn-Spruit is de voormalige bewoonster van de boerderij op De Groote Maat. Haar man is jaren geleden overleden en dat betekende het einde van het boerenbedrijf. “Het is zo jammer dat het geen golfbaan geworden is. Dat uitzicht had me prachtig geleken.” Ze is desondanks erg benieuwd naar de plannen met het terrein. “Ik voel me erg verbonden met dit gebied, want het grootste deel van mijn leven speelde zich hier af.” Ze woont nu in een bungalow aan de toegangsweg naar het boerenerf en kijkt dus uit over de landerijen. “Als er straks weer koeien lopen zou ik dat mooi vinden, want met al die natuur die ze overal willen maken heb ik niet zoveel.”
by Websitetoday.nl 