Is er Joods vastgoed verhandeld in jouw dorp of stad?

Is er Joods vastgoed verhandeld in jouw dorp of stad?

Ook in de gemeente Utrechtse Heuvelrug en Wijk bij Duurstede zijn er adressen die staan beschreven in de Verkaufsbücher of waar inwoners van de gemeente als koper bij betrokken waren. De Verkaufsbücher is de Duitse administratie die alle transacties registreerde van de aan- en verkoop van onteigende panden van Joden. Uit eerder onderzoek is gebleken dat er veel geld is verdiend aan de verkoop van Joods vastgoed. Buurgemeente Zeist is vorige week begonnen met een eigen onderzoek. Ook gemeente De Bilt is ermee bezig. In deze gemeenten liggen relatief veel panden die genoemd worden in de Verkaufsbücher. In Zeist gaat het om zo’n 12 panden. In De Bilt gaat om het om zeker 6 panden in Maartensdijk. De gemeente Utrechtse Heuvelrug heeft nog geen plannen voor een eigen onderzoek.

Onteigening

In 1941 worden Joden verplicht gesteld om hun vastgoed en grondbezit te melden bij de Niederländische Grundstücksverwaltung (NGV). Als veel Joden later vluchten of gedeporteerd worden komen de panden leeg te staan. Het beheer wordt overgenomen door de NGV en dat is het begin van de onteigening en doorverkoop van de panden. Er wordt geschat dat er omgerekend zo’n 260 miljoen euro mee verdiend is. Het geld werd onder meer gebruikt om de concentratiekampen op te zetten in Vught en Westerbork.

Zelf onderzoek doen

De onderzoeken komen nu in een stroomversnelling door het onderzoeksplatform Pointer van de KRO-NCRV. In samenwerking met het Nationaal Archief zijn de Verkaufsbücher sinds een jaar digitaal beschikbaar gesteld zodat burgers zelf onderzoek kunnen doen in hun eigen gemeenten. Bijvoorbeeld om te kijken welke panden in je eigen dorp of stad in de boeken staan en of er misschien familieleden betrokken zijn bij de aankoop van panden.

Op een kaart heeft onderzoeksplatform Pointer de panden uitgelicht die voorkomen in de Verkaufsbücher

5000 panden

De Verkaufsbücher tellen achttien exemplaren, alleen deel 1 is vermist. In deze boeken staan 7.107 transacties omtrent woningverkopen beschreven. Van zo’n 5000 panden is de locatie achterhaald. Sommigen gemeenten, zoals Zeist, hebben besloten om naar aanleiding van de publicatie zelf onderzoek te doen. Het onderzoek in Zeist gaat zeker één jaar duren en wordt uitgevoerd door historisch onderzoeker Maarten Jan Vos.

Verzet

Door lokale historische verenigingen is al veel onderzoek gedaan naar de Tweede Wereldoorlog in de eigen woonplaatsen. Zo is amateur-historicus Jos Rams uit Leersum actief betrokken bij een onderzoek op het Leersumse veld waar het verzet gehuisvest was in ondergrondse onderduikplaatsen op de hei.  Wat betreft Joods vastgoed is er nog weinig bekend over Leersum. “Het zat hier wel vol met NSB’ers, maar ik heb geen weet van geroofd Joods vastgoed. We weten ook niet of er Joodse mensen woonden in Leersum. Daarom is het nu juist wel goed dat deze onderzoeken gestart worden voordat het te laat is en alle kennis is verdwenen.”

Heeft u tips of meer informatie over dit onderwerp in de gemeente Utrechtse Heuvelrug, Bunnik of Wijk bij Duurstede? Neem dan contact op met redacteur Christiaan Drent via christiaan.drent@rtvutrecht.nl.

Gerelateerd aan:

Reacties

Scroll naar boven