Kunst met tandenstokers uit Leersum

Met tandenstokers, cocktailprikker, satéstokjes werkt Harrison Omayotor (27) elke dag urenlang aan zijn kunstwerken. Hij knipt, breekt en snijdt de stokjes en priegelt net zolang totdat ze precies passen in zijn abstracte creaties van lijnen en vlakken. “Ik kan hier volledig mijn focus op leggen en er urenlang mee bezig zijn. Voor mij is het een soort therapie”, vertelt de vluchteling uit Nigeria.

In de gezamenlijke keuken op de eerste verdieping van het hoofdgebouw van het azc in Leersum ligt een zak boerenkool klaar. Niet voor een Hollandse stamppot, maar voor een pittige Afrikaanse soep met boerenkool en vis. Terwijl twee medebewoners de soep stilzwijgend naar binnen lepelen, zit in de hoek van de keuken Harrison aan een tafel te werken. Honderden tandenstokers en satéstokjes liggen voor hem uitgestald op de tafel. Minutieus knipt hij ze op lengte en plakt ze met lijm en tape op een schildersdoek.

De jonge vluchteling kwam in 2019 in Nederland aan na een jarenlange tocht vanuit Nigeria. Harrison komt uit het stadje Ojah en werd geboren binnen een traditionele Afrikaanse stam. “Ik was een tweeling, maar mijn broertje heeft de bevalling niet overleefd. Zelf zat ik bij de geboorte nog in de vruchtzak. Binnen mijn stam is er veel bijgeloof rond boze geesten en dit week af van wat normaal was. Uiteindelijk ben ik mijn hele jeugd gezien als apart en anders. Op school zat ik alleen in een hoek van de klas. Ik hoorde er niet bij en mocht niet met andere kinderen spelen.”

Zijn slechte jeugd en de jarenlange zwerftocht als vluchteling eist zijn tol. “Ik wilde eigenlijk dood. Het leven was voor mij zinloos geworden. Ik heb door mijn jeugd trauma’s opgelopen en last van depressies en dat maakt het heel zwaar.”

Via een sessie creatieve therapie ontdekte Harrison zijn liefde voor de kunst. “Dat gaf mij rust. En hoe meer tijd ik moest investeren in een schilderij hoe beter, want dan hoefde ik niet te denken aan mijn trauma’s. Ik wilde ook echt iets unieks en eigens gaan doen. En daarom koos ik voor de tandenstokers, want niemand doet dat op mijn manier.”

Nu woont Harrison nog in het azc in Leersum, maar de jonge kunstenaar is inmiddels statushouder en staat op de wachtlijst voor een eigen woning in Amersfoort. Via een museumbezoek georganiseerd door de Stichting Welkom in Utrecht ontmoette hij kunstdocent Marja Hanko. “Hij viel op in de groep. Hij stelde goede vragen en was zeer geïnteresseerd in kunst”, vertelt ze. Marja en Harrison bouwden een bijzondere band op en nog regelmatig zoekt Marja hem op in het azc.

Zo ook vandaag. Ze heeft schone theedoeken, bestek, een zak soda en slagroomsoesjes meegenomen. “Dat mogen ze houden, want ze hebben hier niet veel. De soda is voor de vieze pannen. Heb je kopjes, Harrison? Dan maak ik koffie. En wil je een slagroomsoesje?” Marja gaf hem een boek over Vincent van Gogh en Maurits Cornelis Escher. “Vooral het verhaal van Vincent van Gogh spreekt me aan. Hij heeft ook een moeilijk leven gehad vol depressies, maar de kunst speelde altijd de hoofdrol.”

Harrison kreeg de passie voor het werken met hout mee vanuit zijn stam in Nigeria. “Daar wonen en werken de beste vakmensen die ik ooit heb gezien. En hout vind ik een bijzonder materiaal. Het is een levende boom geweest en ik vind niet dat je dat kan weggooien. Dus ook gebruikte tandenstokers verwerk ik af en toe in mijn kunstwerken. Ik zie dat als een tweede leven voor een tandenstoker. En zelf ben ik eigenlijk ook begonnen aan mijn tweede leven hier in Nederland, dus dat past wel bij elkaar.”

Aan zijn grotere kunstwerken werkt hij maandenlang. Vaak in de nacht als hij niet kan slapen. Het urenlang priegelen met de tandenstokers om alles passend te maken geeft hem rust. “En al mijn werk geef ik weg. Vooral aan de mensen die mij hier hebben geholpen en oudere mensen, omdat ik daar veel respect voor heb. Ik ben 27 jaar oud, maar voel me soms 90 door alles wat ik al heb meegemaakt. Daarom vind ik verhalen van mensen met veel levenservaring zo mooi.”

Als Harrison op pad gaat neemt hij steevast een klein kunstwerk mee in zijn rugtas. “Laatst raakte ik op station Amersfoort aan de praat met een oudere mevrouw in een rolstoel. Haar gaf ik mijn kunstwerkje en ze was ontzettend blij. Dat geeft mij een goed gevoel. Dat ik nuttig ben en iets met mijn tijd kan doen en daarmee mensen blij maak.” Ook geeft hij sinds kort workshops aan andere vluchtelingen om ze de kunstvorm met de tandenstokers te leren.

Harrison hoopt snel een eigen woning te krijgen die hij volledig wil gebruiken als atelier, want verder zegt hij geen spullen nodig te hebben. Zijn kamer bij het azc is dan ook vrijwel leeg. Er staat alleen een bed en een kast en wat kleine gebruiksvoorwerpen. En vooral heel veel tandenstokers. “Ik heb altijd zo simpel geleefd. Dus dat hou ik graag zo. De rechte lijnen van de tandenstokers en satéprikkers geven me stabiliteit en rust, omdat mijn vorige leven één grote chaos was. Ik kan nu volledig focussen op de kunst, want daarin ligt mijn toekomst.”